Yüz felci hemen hemen hepimizin karşılaşabileceği bir hastalıktır. Yüze gelen sinir liflerinin (Fasial sinir) zedelenmesi ya da basıya uğraması sonucu yüzün mimik kaslarındaki hareket kaybına neden olan yüz felci, hemen hemen her yaşta görülebilir. Sinir hasarı yüzde hareket (mimik) kayıplarına neden olmakla birlikte yüzde ağrı, baş ağrısı ve baş dönmesi, kulak ağrısı, kulak çınlaması, sese karşı hassasiyet, konuşma zorluğu, salyayı tutamama gibi sorunlara da neden olmaktadır. Yüze gelen fasial sinir izlediği yol boyunca herhangi bir yerde sıkışabilir ya da baskıya uğrayabilir .
2 tür yüz felci vardır ; Santral Fasial Paralizi ( yüz felci ) ve Periferik Fasial Paralizi (Bell’s Palsy)’dir. Santral yüz felcinde, sinir santralde yani merkezde zedelenmiş ya da basıya uğramıştır, beyinde ki rahatsızlıklar buna sebep olabilmekte ( tümör gibi). Periferik yüz felci ise, santralin (beyin) dışında sinirin yüze kadar giden liflerinin herhangi bir yerinde basıya uğraması ya da zedelenmesi sonucu ortaya çıkar. Peki bu iki türü nasıl ayıracağız. Perifer fasial paralizi ayrımında fasial sinir sol ve sağa ayrı ayrı dallar halinde uzandığı için problemi durumunda etkilenen taraf (yüzün solu ya da sağı) yüz kısmının tamamında mimik kaslarında güç kaybı , atrofi oluşabilir hatta yüzde tamamen hareket kaybı olabilir, yüz bir tarafa doğru kaymış görünebilir. Fasial sinir beyinde tek dal halinde seyrederken, beyinden sonraki perifer kısmında 2 ye ayrılır sol ve sağ yüzü inerve eder dolayısıyla merkezde olan problemde her iki yüz etkilenir . Klinik olarak hasta değerlendirirken santral fasial paralizinde hareket kaybı her iki yüzün üst kısmında yada alt kısmında görülür.
Yüz felci
olduğumuzu nasıl anlarız?
Hastalar genellikle sabah kalktıklarında su içerken
ağzının bir tarafından su dökülmesi olduğunu ve kontrol edemediğini söyler .
Bir kısım hasta ise aynaya baktığında yüzünün bir tarafa kaymış olduğunu görüp
hemen doktora başvurduğunuz söyler.
Yüz felci
olduğumuzu şu basit yöntemle anlayabiliriz; Ayna karşısına geçiniz
Yukarıdaki her bir hareketi yapınız herhangi bir
harekette ya da tamamında yüz simetrisinde bozulma var ve yüz bir tarafa
kayıyorsa, hareket kaybı yada zayıflaması varsa vakit kaybetmeden hastaneye
başvurunuz.
Yüz Felci Nedenleri
Yüz felcinin en
bilinen nedeni enfeksiyonlar (Bell’s palsi) olmasına rağmen, yüz felcine sebep
olabilecek birçok farklı sebep vardır. Sebebe göre hastalığın ilerleyişi, tedavisi
ve rehabilitasyonu farklıdır.
-Cerrahi
sebepler
-Orta kulak
iltihabı
-Viral
enfeksiyonlar (Bell’s palsi ve Ramsey Hunt Sendromu)
-Lyme hastalığı
-Kafatası ve yüz
kemiği kırıkları
-Travma
-Nörolojik
hastalıklar (Multiple skleroz, Gullian Barre vb.)
-Doğum
travmaları
-Doğum öncesi
fasiyal sinirde meydana gelen gelişim anomalileri
-İnme (Genelde
santral fasial paralizi)
-Genetik
sendromlar (Charge sendromu vb.)
-Kanserler
Yüz Felci Olmamak İçin Nelere Dikkat Edilmeli?
Yüz felci
genellikle soğukta açığa çıkar. Bundan dolayı kışın dışarı çıkarken yüzü
koruyucu giysiler tercih edilmeli . Yazın ise genelde halk tabiriyle cereyan
denilen hava akımına maruz kalınca yüz felci gerçekleşebilmekte bu yüzden yatarken
hava akımının olmadığı yerler tercih edilmeli. Yazın yüz felcinin diğer bir
sebebi ise soğuk hava akımı yapan klimadır, korunmak için klimaların direk vücudunuza
gelen yerlerden kaçınılmalıdır. Diğer bir sebep ise seyahat ederken açılan camdır , korunmak için direk rüzgarın yüzümüze geleceği şekilde cam açılmamalıdır.
Yüz Felci Hastaları Nasıl Etkiler?
Yüz felci
geçiren hasta kozmetik olarak görüntüsü bozuk olacaktır bu da hastanın hem
psikolojik hem fizyolojik hem de sosyal yaşantısını olumsuz etkiler bunların yanı sıra göz açık
kaldığı için göz problemleri, uyumada zorluk, günlük yaşamda problemler olur.
Dolayısıyla hastanın yaşam kalitesi düşer. etkileyerek yaşam kalitesini
düşürebilmektedir.
Yüz felci nasıl tedavi
edilir?
Yapılan
çalışmalarda Periferik Yüz Felci’ nin (Bell’s Palsy) %85 inin iyileştiği
gözlemlenmiştir. Sinir hasarının engellenmesi amacıyla
tedaviye erkenden başlanması önerilir; fasial paralizi geliştikten sonra 5 gün
içinde tedaviye başlanmalıdır.
Kalıcı hasarın önlenmesi ve kasların tekrar işlev görebilmesi için fizik tedavi
mutlaka alınmalıdır.
Hastaların
çoğunun herhangi bir tedavi uygulanmadan da iyileşeceği göz önünde tutularak,
seçilecek tedavi yönteminin yan etkilerini minimumda tutmaya dikkat edilmelidir. Tedavi yöntemleri
arasında genel önlemler, fizik tedavi, steroid tedavisi, antiviral tedavi ve
cerrahi dekompresyon yer alır.
Göz koruma: Göz yaşı salgısının azalması ve
göz kırpma refleksinin kaybolması nedeni ile oluşan göz kuruluğu hastayı
oldukça rahatsız eder. Korneal yaralanma ile enfeksiyon gelişme riskini önlemek
için tüm hastalarda göz korunmalıdır. Bunun için suni göz yaşı damlaları,
antibiotikli ve nemlendiricili göz pomadları kullanılır ve geceleri açık
kalmaması için göz rondel ile kapatılır; gün içinde göz nemlenmesi ise saydam
koruyucu kapakların kullanılması ile sağlanır.
Psikoterapi: Hastanın kozmetik görüntüsü
bozulduğundan dolayı hastaların çoğunda endişe ve karamsarlık ortaya çıkar. Tedaviyi
üstlenen hekim yada fizyoterapist hastanın fiziksel ve kozmetik problemlerinin
yanı sıra, hastalığın emosyonel ve psikolojik boyutlarına yönelik olarak da
sorumlu olmalıdır. Bu yüzden hastaya uygun şekilde hastalık anlatılmalı
hastalığın sürecinin yaklaşık 2-3 haftalık
süre de %85 iyileşme olduğunu anlatmalı ve motive etmelidir.
Yüz felcinde fizik tedavi
İnfraruj : İnfraruj ışını problemli tarafa gözü koruyarak uygulanır. Burada amaç
dolaşımı arttırmak ve iyileymeyi hızlandırmaktır.
Elektroterapi: Fizyoterapistler tarafından mimik kaslarının motor noktalarına
yapılan elektrik uyarımıdır (stimulasyonu). Bu sayede kaslarda atrofi önlenmiş
olur ve yüz egzersizleri için zemin oluşturur.
Yüz masajı
: Mimik kaslarının atrofiye
uğramasını engellemek ve dolaşımı arttırarak iyileşmeyi hızlandırmak amaçlı
kullanılır. Masaj uygulaması diğer fizik tedavi uygulamaları ile birlikte
yapılmalıdır.
PNF ( Proprioseptif Nöromusküler Fasilitasyon): Bu daha çok kas ve sinirin birlikte uyum içinde çalışmayı öğretmek için yapılan bir tekniktir. Sağlam taraftaki harekete direnç verilerek hasta tarafta hareket açığa çıkarma temeline dayanmaktadır.
Yüz Felci
İçin Egzersizler:
Tedavini en kilit noktasıdır. Kaslarda atrofiyi (kas
hacminin azalması) önlemek ve kaybedilen hareketi yeniden kazanmak için hayati
önem taşımaktadır.
Egzersizler temelde şöyle yapılır; (Tüm Hareketler Ayna Karşısında
Yapılır)
Tüm bu egzersizler 8-10 tekrar günde 3-4 kez yapılabilir.
Diğer Öneriler: Yüz felcinde daha kısa sürede kurtulmak için gün içinde bol bol sakız çiğneyip balon şişirilerek kasların gelişmesine yardımcı olunabilir.
Gaziantep ve İstanbul da Yüz felciyle ilgili yönlendirme yapabilirim bilgi ve sorularınız için iletişim sekmesine tıklayıp bize yazabilirsiniz.
Sağlıklı
Günler...
Uzm. Fzt. H. İbrahim KURMAZ
10 Ağustos 2016